Bà Chúa Kho là ai ?

Trong hệ thống thần linh của tín ngưỡng người Việt thì hình ảnh Bà Chúa Kho cũng đặc sắc. Bà vừa là một nhân vật thần thoại, cũng là một nhân vật lịch sử. Việc tôn vinh Bà có sự kết hợp của tín ngưỡng sùng bái thần linh cùng sự vinh danh người đã có công khai phá ruộng đất, xây dựng xóm làng, hi sinh xương máu để giữ gìn bờ cõi. Ở Việt Nam ta có bốn Bà Chúa Kho được sắc phong Phúc Thần, tiêu biểu là Bà Chúa Kho tỉnh Nam Định, Bà Chúa Kho quận Giảng Võ (Hà Nội), Bà Chúa Kho tỉnh Hà Tĩnh còn nổi tiếng nhất là Bà Chúa Kho tỉnh Bắc Ninh. Bà Chúa Kho là vị nữ thần quản lý tiền bạc, kho báu theo tín ngưỡng thờ Mẫu. Hình ảnh Bà Chúa Kho hay mặc áo choàng màu đỏ, đội mũ quan, ngồi trên ngai. Thi thoảng Bà Chúa Kho cũng hoá thân khác nhau thành một bà lão hiền hậu hay là một người thiếu nữ trẻ trung xinh đẹp. Tuy nhiên, lai lịch và sự tích của bà Chúa Kho còn gây nhiều tranh cãi vì không được xác thực. Một số giả thuyết cho rằng bà là công chúa Liễu Hạnh, con của vua Lý Thái Tổ. Một số giả thuyết lại cho rằng bà là vợ vua Trần Thái Tông có công lao phò vua dẹp loạn. Cũng có giả thuyết cho rằng bà là nữ tướng Lê Chân đã có công lao với Hai Bà Trưng.

Các truyền thuyết về Bà Chúa Kho

Tương truyền, Bà Chúa Kho đã giúp đỡ người dân Cổ Mễ (Bắc Ninh) trông coi và gìn giữ kho thóc của triều đình. Sau ngày bà qua đời, dân làng dựng miếu thờ phụng nhằm ghi nhớ công lao của bà. Đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh) là nơi thờ cúng chủ yếu của bà và được đông đảo du khách gần xa về tham gia lễ hội Cầu Bông vào khoảng tháng 2 và tháng 4 âm lịch mỗi năm. Bà Chúa Kho được xem là vị nữ thần quản lý của cải, có tác dụng mang tiền tài, may mắn tới con người. Bà cũng được coi là vị thần linh phù hộ cho những người dân làm ăn, mua bán.

Huyền thoại Bà Chúa Kho và ngôi đền Cổ Mễ

Nằm trên đỉnh núi Kho linh thiêng, đền Cổ Mễ chứa đựng nhiều câu chuyện lịch sử và truyền thuyết kỳ bí, hấp dẫn du khách gần xa. Nơi đây không những nổi danh với linh thiêng mà còn nhờ kiến trúc cổ xưa cùng phong cảnh núi rừng thơ mộng.

Đền Cổ Mễ được bao quanh bằng khung cảnh núi rừng kỳ vĩ, thơ mộng. Du khách đến nơi đây không những được ngắm kiến trúc cổ xưa mà còn có thể thưởng thức không khí mát mẻ và yên bình.

Tương truyền, vào khoảng thế kỉ 11, lúc Lý Thường Kiệt chỉ huy chiến tranh với giặc Tống, Núi Kho là địa điểm cất giữ lương thực cho quân lính. Một người phụ nữ Việt Nam tài ba đã được giao phó trọng trách canh giữ nhà kho. Nhờ tài cầm quân cùng lòng nhân hậu của bà, lúa gạo đã được tích trữ dồi dào, đóng góp vào chiến thắng vĩ đại của đất nước.

Bà được người dân kính trọng xưng là Bà Chúa Kho và dựng đền thờ trên núi Kho nhằm ghi nhớ công ơn vĩ đại của bà.

Huyền Thoại Núi Tiên và bí ẩn về “Minh Lang Minh Lương Vân Chàng”

Núi Tiên, nằm yên bình giữa dòng sông Lam hiền hoà, là một địa điểm chứa đựng vô vàn bí mật lịch sử và văn hoá. Nơi đây được nhắc đến trong Đại Việt sử ký toàn thư và Lịch triều hiến chương loại chí với tên gọi “Minh Lang Minh Lương Vân Chàng”, trong bộ Việt thường cổ.

Theo những ghi chép xưa, “Minh Lang Minh Lương Vân Chàng” là kinh đô của bộ tộc Việt thường cổ, một trong những bộ tộc hùng mạnh nhất thời cổ đại Việt Nam. Nơi đây nằm ngay bên dòng sông Lam nên thơ, được bao phủ bởi núi Hùng Bảo Thứu Lĩnh (thường gọi là Ngàn Hống) với 199 ngọn núi hùng vĩ.

Núi Tiên được lựa chọn xây dựng kinh đô vì vị trí chiến lược quan trọng. Nơi đây toạ lạc tại vị trí hợp lưu giữa sông Lam và kênh nhà Lê (dòng Minh giang), tạo điều kiện thuận tiện cho thông thương và phát triển kinh tế. Đồng thời, núi non trùng điệp cũng góp phần che chắn kinh đô trước các đợt tiến công của quân thù.

Tương truyền, Bà Chúa Kho có sắc đẹp lộng lẫy, và mang trong lòng trái tim nhân ái, luôn sẵn lòng cứu giúp nhân dân. Vào đầu triều đại nhà Lý, lúc Hà Tĩnh vẫn là vùng đất hoang vu, bà đã có công lao chiêu dân dựng ấp, khai phá vùng đất hoang, mang tới đời sống no ấm cho nhân dân nơi đây.

Bà như một nữ tể tướng tài giỏi, thay mặt triều đình cai quản nước nhà và trông nom kho lương. Bà rất tận tâm, hết mình vì dân, vì nước.

Vào ngày 12 tháng 1 năm Mậu Thân (1077), trong khi phân phát lương cho dân, bà đã bị địch giết hại. Cái chết của bà là một tổn thất to lớn đối với dân tộc Đại Việt.

Để tưởng nhớ công ơn to lớn của bà, nhà vua đã sắc phong bà là Phúc Thần. Nhân dân Minh Lương dựng đền thờ bà ở vị trí kho lương cũ, bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc người phụ nữ anh hùng.

Ngôi đền thờ Bà Chúa Kho tại Minh Lương là ngôi đền cổ duy nhất của mảnh đất miền Trung mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hoá. Nơi đây hấp dẫn du khách gần xa về hành hương, tưởng niệm và bày tỏ lòng thành kính tưởng nhớ người nữ anh hùng đã hi sinh vì dân, vì nước.