Bộ môn mỹ thuật cổ truyền Tranh lụa đã từ lâu được phát triển ở Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Vải tơ tằm là chất liệu mà các họa sĩ vẽ tranh lụa sử dụng và các chất màu đặc biệt chiết xuất từ loại bột màu pha với keo thực vật hoặc keo cá để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Lịch sử tranh lụa Việt Nam
Lịch sử tranh lụa Việt Nam có lẽ bắt đầu vào khoảng thời kỳ Hùng Vương, cách ngày nay khoảng 2.000 năm. Lúc bấy giờ, tranh lụa chỉ dùng phổ biến trong các nghi thức tôn giáo và hoàng tộc.
- Vào thời kỳ Lý – Trần (thế kỉ 11-14), tranh lụa tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Các hoạ sỹ Việt Nam đã sáng tác ra nhiều bộ tranh lụa đẹp với chủ đề độc đáo, mới lạ, phản ánh chân thực vẻ đẹp của đất nước, dân tộc, bản sắc văn hoá của Việt Nam.
- Từ thời kỳ Nhà Tây Sơn (thế kỉ 15-19), tranh lụa ngày càng phổ biến và lên đến đỉnh cao của mỹ thuật. Các nghệ sĩ Việt Nam đã sáng tác ra nhiều bức tranh lụa đẹp, hiện gìn giữ và triển lãm ở các viện bảo tàng trong và ngoài nước.
- Sau Cách mạng năm 1945, tranh lụa Việt Nam được đổi mới theo hướng hiện đại hoá. Các hoạ sĩ Việt Nam đã sáng tác thêm nhiều bộ tranh lụa với chất liệu mới, phản ánh sâu sắc những sự kiện thời cuộc. Một số hoạ sĩ lụa tiêu biểu của Việt Nam có thể nhắc tên gồm: Nguyễn Phan Chánh, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Sáng, Lê Thị Kim.
Tranh lụa “Giấc mơ”
Tranh lụa “Giấc mơ” là một kiệt tác hội hoạ đương đại, cô gái trong bức tranh đang ngủ thiếp với đôi mắt mơ màng, gương mặt thanh tú, hiền dịu. Bàn tay để hờ hững như thể đang đắm chìm giữa những giấc mơ đẹp đẽ.
Tranh lụa Bến xe ngựa Bà Điểm
Tranh lụa “Bến xe ngựa Bà Điểm” với những chiếc xe ngựa trong tranh được miêu tả với đường nét chắc khoẻ, dứt khoát. Màu sắc trong tranh tươi tắn, rực rỡ, tạo nên một không khí sôi động, nhộn nhịp. Tranh “Bến xe ngựa Bà Điểm” có hàm ý nhắc đến một giai đoạn lịch sử vàng son của chợ Bà Điểm. Chợ Bà Điểm là một trong những chợ cổ nổi tiếng nhất của miền Nam Việt Nam trước năm 1975.
Tranh lụa Cô gái Dao đỏ
Tranh lụa Cô Dao đỏ có khuôn mặt thanh tú, đôi mắt đen láy, mái tóc dài đen mượt. Cô đang ngồi bên khung cửi, tay thoăn thoắt thoi đưa, miệng cất lên lời ca dao, điệu hát truyền thống của dân tộc Dao đỏ.
Tranh lụa cảnh Chiều trên đảo Hòn Tre
Tranh lụa Chiều trên đảo Hòn Tre là những đám mây hồng rực đang dần tan biến trong ánh hoàng hôn. Phía dưới là những hàng cây xanh mướt, đang soi bóng xuống mặt hồ.
Tranh lụa Thiếu nữ vùng cao
Tranh lụa “Thiếu nữ vùng cao” biểu trưng về nét duyên dáng của chị em phụ nữ dân tộc thiểu số. Cô gái dân tộc thiểu số trong tranh là một mẫu phụ nữ trẻ trung, năng động, vui tươi và yêu đời có gương mặt xinh đẹp, đôi mắt long lanh, mái tóc dài đen mượt.
Tranh lụa “Nữ tử, Rồng và Phượng”
Tranh lụa “Nữ tử, Rồng và Phượng” là một kiệt tác mỹ thuật quý hiếm được phát hiện tại lăng mộ cổ thời kỳ Tam Quốc tại tỉnh Hà Nam, Trung Quốc.
Tranh lụa cảnh Bên bếp lửa
Tranh lụa Bên bếp lửa là một căn nhà tranh nhỏ, trước nhà là bếp lửa đang cháy đỏ rực, phả ra một hơi ấm áp sưởi nóng cho toàn bộ gia đình. Tranh lụa cảnh bên bếp lửa miêu tả cả gia đình trong tranh cùng đang sum vầy bên bếp lửa.
Tranh lụa cảnh người hát rong
Tranh lụa “Người hát rong” với hình tượng người hát rong đang ngồi bệt bên đường, ngân nga vài lời ca dao, điệu hát quê hương.
Tranh lụa Học múa ghi lại cảnh những cô gái đang tập luyện múa tại một lớp học. Các cô gái đang diện những tà áo dài thướt tha, đang thực hiện từng điệu múa duyên dáng, uyển chuyển.
Tranh lụa “Ánh trăng”
Tác phẩm tranh lụa “Ánh trăng” tái hiện chân thực khung cảnh vầng trăng đang soi bóng dưới mặt nước hồ. Ánh trăng trong tranh có sắc vàng nhẹ, đang soi bóng xuống mặt nước hồ, tạo thành từng nét hoa văn chấm phá rất đẹp.
Tác phẩm Tranh lụa Cung nữ với đàn Tì Bà
Tranh lụa Cung nữ với đàn Tì Bà là một người thiếu nữ rất đẹp có gương mặt khả ái, đôi mắt sáng ngời. Cô đang ngồi trên một cái bàn nhỏ, tay phải ôm chiếc đàn Piano đang say mê đánh đàn tranh. Tì Bà trong tranh có màu sắc nâu đỏ được tô điểm bởi những đường nét hoạ tiết tinh tế.
Tranh lụa Em bé H’mông
Tranh lụa Em bé H’mông trong tranh có gương mặt hiền từ, đôi mắt trợn tròn. Em đang ngồi trên lưng mẹ, bàn tay ôm chắc vai mẹ đang hướng tới phía xa. Người mẹ H ’ mông trong tranh có gương mặt hiền hậu, đôi mắt trìu mến.
Tranh lụa Dân công chiến dịch Điện Biên Phủ
Tranh lụa Dân công chiến dịch Điện Biên Phủ hoạ lại cảnh những người dân công đang vác lúa trên vai, đang bước đi trên một con đường mòn đất đỏ. Những người dân công trong tranh là những người dân thanh nữ, trẻ con và kể cả những người dân già đang vác từng bao tải lúa trĩu nặng trên vai, tuy nhiên gương mặt họ luôn hiện rõ nét hiên ngang, kiên cường.
Tranh lụa Bà Triệu Cưỡi Voi
Tranh lụa Bà Triệu Cưỡi Voi ghi lại cảnh Bà Triệu đang cưỡi ngựa, cây giáo cầm tay, đang chiến đấu. Bà Triệu là một vị anh hùng của Việt Nam đã chỉ huy cuộc kháng chiến đánh đuổi quân Hán xâm lăng.
Tranh lụa Bát Đại Sơn Nhân
Tranh lụa Bát Đại Sơn Nhân vẽ nên khung cảnh một ngọn núi cao, uy nghi, ngạo nghễ giữa bầu trời xanh ngắt. Dãy núi có màu sắc xanh tươi mướt, xung quanh bao phủ bởi cây cỏ xanh tươi.
Tranh lụa Chân dung bà Ch
Tranh lụa Chân dung bà Ch ghi lại cảnh một người phụ nữ đang ngồi bệt trên cái phản tre, tay phải xách quạt nan. Người phụ nữ trong tranh có gương mặt đôn hậu, hiền từ. Bà đang nhìn chằm chằm vào người đối diện với đôi mắt hiền từ. Tranh luah “Chân dung bà Ch.” có ý nghĩa biểu trưng về vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Bà là một người phụ nữ bình dị lại ra vẻ ngoài nhân hậu, hiền lành có một tấm lòng bao dung nhân hậu.
Tranh lụa Chân dung nguyễn trãi
Tranh lụa Chân dung nguyễn trãi hoạ lại cảnh Nguyễn Trãi đang ngồi bệt trên cái bàn nhỏ, tay phải cầm cây bút, đang suy nghĩ. Nguyễn Trãi trong tranh có gương mặt hiền lành, nhân hậu đang cúi đầu với đôi nét đăm chiêu, trầm ngâm.
Tranh lụa Chơi ô ăn quan”
Tranh lụa Chơi ô ăn quan” ghi lại cảnh bốn em gái nông thôn Việt Nam đang ngồi bệt trên sàn nhà, nghịch ô ăn quan. Họ đang mải mê với ô ăn quan không để ý về những câu chuyện chung quanh. Những em gái trong tranh đang diện những bộ đồ màu nâu, đơn giản nhưng lại tôn lên đường nét rất cá tính, khoẻ khoắn.
Tranh lụa Đường Dần
Tranh lụa Đường Dần ghi lại cảnh cung nữ đang diện một bộ quần áo màu hồng, hoạ tiết trang trí hoa lá tinh tế. Bộ xiêm y giúp toát lên vẻ đẹp nhẹ nhàng, mềm mại của cung nữ. Tranh “Vương Thục cung kỹ đồ” có ngụ ý ẩn dụ về vẻ xinh đẹp của người thiếu nữ Trung Hoa.
Tranh lụa Em bé đọc sách
Tranh lụa Em bé đọc sách ghi lại khung cảnh một em bé đang ngồi bệt trên một chiếc bàn dài, tay trái giữ một cặp sách, đang say mê lật sách. Em bé có khuôn mặt ngây ngô, ngơ ngác, đang chú tâm cao độ vào trang sách.
Tranh lụa cảnh Gặt lúa năm 1943
Tranh lụa cảnh Gặt lúa năm 1943 ghi lại cảnh một đoàn người nông dân đang thu hoạch lúa trên một cánh đồng lúa xanh tươi mướt. Những người nông dân trong tranh đang thu hoạch lúa với vóc dáng khoẻ mạnh, cường tráng.
Tranh lụa Ghé thăm nhà
Tranh lụa Ghé thăm nhà ghi lại cảnh một đoàn lính đang đến thăm hỏi một gia đình nông dân tại một căn nhà sàn nhỏ, những anh bộ đội trong tranh đang nói chuyện rôm rả với gia đình nông dân.
Tranh lụa Hai cô gái trước bình phong
Tranh lụa Hai cô gái trước bình phong ghi lại cảnh hai cô gái đang đứng bên một tấm bình phong, một cô gái đang cầm một cuốn sổ, một cô gái đang cầm một cái quạt. Hai cô gái trong tranh có gương mặt phúc hậu, đôi mắt trong veo, đang ngắm nhìn, tủm tỉm cười.
Tranh lụa cảnh Hành quân mưa
Tranh lụa Hành quân mưa vẽ lại hình ảnh một đoàn quân đang hành quân trong mưa, dưới những tán cây xanh mát. Những người lính trong tranh đang hăng say hành quân, không ngại khó khăn, gian khổ toát lên vẻ đẹp mạnh mẽ, kiên cường.
Tranh lụa cảnh Ngày hội kiêng gió
Tranh lụa Ngày hội kiêng gió nghi lại một nghi lễ truyền thống của đồng bào Tày, Việt Nam. Lễ hội thường tổ chức vào khoảng ngày 4/4 âm lịch mỗi năm với mong muốn cầu cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tốt tươi, và phòng tránh được những rủi ro, tai hoạ. Trong nghi lễ cúng tế, người dân Địa phương sẽ dâng cúng thần gió những sản vật, gồm gạo nếp, muối ăn, rượu cần, cùng làm thịt heo. Họ cầu mong thần gió đem đến những luồng gió mát mẻ, giúp cho mùa màng tốt tươi, và phòng tránh được những cơn bão lũ.
Tranh lụa cảnh Người bán gạo
Tranh lụa Người bán gạo vẽ lại hình ảnh một người phụ nữ đang ngồi bán gạo trên một chiếc ghế nhỏ, cạnh một chiếc gánh gạo. Người phụ nữ trong tranh đang mặc một bộ trang phục truyền thống Việt Nam, với áo dài, quần lụa, và khăn xếp.
Tranh lụa Tơ vương 9
Tranh lụa Tơ vương 9 vẽ lại hình ảnh một người phụ nữ đang ngồi đan áo len trên một chiếc ghế nhỏ, cạnh một chiếc gánh tơ.
Tranh lụa Tuổi xuân
Tranh lụa Tuổi xuân vẽ lại hình ảnh một người phụ nữ trẻ đang ngồi trên một chiếc ghế, tay cầm một cuốn sách, đang nhìn ra xa xăm.
Tranh lụa Thiếu nữ chơi đàn thập lục
Tranh lụa Thiếu nữ chơi đàn thập lục vẽ lại hình ảnh một thiếu nữ đang ngồi trên một chiếc ghế, tay cầm một cây đàn thập lục đang say sưa tấu nhạc.
Tranh lụa Thiếu nữ Lô 4
Tranh lụa Thiếu nữ Lô vẽ lại hình ảnh thiếu nữ trong tranh đang mặc một bộ trang phục truyền thống của dân tộc Lô Lô, với màu sắc tươi sáng, toát lên vẻ đẹp trẻ trung, xinh đẹp.
Tranh lụa cảnh Xưởng thêu
Tranh lụa Xưởng thêu vẽ lại hình ảnh một xưởng thêu với những người phụ nữ đang ngồi thêu những bức tranh lụa. Những người phụ nữ trong tranh đang ngồi thành hàng, dưới ánh sáng của một ngọn đèn dầu.
Tranh lụa Bếp lửa rừng chiều Trường Sơn
Tranh lụa Bếp lửa rừng chiều Trường Sơn vẽ lại hình ảnh một bếp lửa đang cháy trong rừng Trường Sơn, dưới ánh hoàng hôn. Bếp lửa đang cháy rực rỡ, tỏa ra ánh sáng ấm áp, xua tan đi cái lạnh của buổi chiều. Quanh bếp lửa, có những người lính đang ngồi bên nhau, cùng nhau sưởi ấm và trò chuyện.
Tranh lụa Đêm hoan ca
Tranh lụa Đêm hoan ca tái hiện chân thực khung cảnh một tối lễ hội tại miền thôn quê Việt Nam với hình ảnh người dân đang vui đùa, hát hò, nhảy nhót.
Tranh lụa Huy phiến sĩ nữ đồ
Tranh lụa Huy phiến sĩ nữ đồ vẽ lại hình ảnh người phụ nữ đang ngồi trên một chiếc ghế, tay cầm một cây đàn phiến, đang say sưa tấu nhạc.
Tranh lụa Cảnh nông thôn
Tranh lụa Cảnh nông thôn tái hiện chân thực về không gian làng quê Việt Nam với những cánh đồng lúa xanh tươi ngát những con đê làng uốn lượn cùng một vài ngôi nhà mái đỏ thấp thoáng.
Tranh lụa cảnh Âm nhạc
Tranh lụa Âm nhạc là hình ảnh người nghệ sĩ đang trình diễn âm nhạc, hoặc những nhạc cụ, dụng cụ âm nhạc. Những nhạc cụ, dụng cụ âm nhạc trong tranh đều được thể hiện một cách khéo léo, tinh xảo, bộc lộ nét đa tài của người nghệ sĩ.