Bà Chúa Thác Bờ là ai ?

Bà Chúa Thác Bờ là một vị thần nổi tiếng theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam, cụ thể là tại vùng đất Hoà Bình. Chúa Thác Bờ tượng trưng cho tinh thần yêu nước, sự can đảm cùng lòng nhân hậu. Chúa Thác Bờ được coi là vị thần quản lí con sông Đà và bảo vệ mọi người dân đi lại bình yên. Người dân địa phương thường xuyên đến đền Thác Bờ để cầu mong cho mưa thuận gió hoà, quốc thái dân an và đặc biệt là sự bình yên khi đi qua thác Bờ. Chúa Bà Thác Bờ gắn liền với truyền thuyết chiến thắng trận đánh Đèo Cát Hãn của Lê Lợi năm 1431. Theo tương truyền, Chúa Thác Bờ tên thật là Đinh Thị Vân, dân tộc Mường ở Kim Bôi, Hoà Bình. Khi nhà Thanh xâm chiếm Đại Việt, Lê Lợi dẫn binh khởi nghĩa. Vùng đất Hoà Bình mà bà cư ngụ giữ vai trò trọng yếu đối với việc chuyên chở lương thực, thuyền bè vượt sông Đà để hành quân đến Mường Lễ (Sơn La) dẹp loạn. Bà Vân và một người phụ nữ dân tộc thiểu số không rõ lai lịch đã dốc sức trợ giúp Lê Lợi, đưa đường, dẫn lối, thậm chí còn đích thân tham gia chiến trận. Nhờ có sự giúp đỡ của hai bà, cuộc khởi nghĩa đã giành chiến thắng giòn giã. Sau khi cuộc chiến chấm dứt, hai bà không quay về quê hương mà lựa chọn ở lại thác Bờ tiếp tục che chở và cứu giúp người dân qua lại ở đây. Do đức linh thiêng cùng sự nhân hậu, hai bà được người dân kính trọng và dựng đền thờ cúng, gọi là đền Chúa Thác Bờ.

Các truyền thuyết về Chúa Thác Bờ

1. Giúp Lê Lợi dẹp loạn:

 Đây là truyền thuyết phổ biến nhất về Chúa Thác Bờ. Theo truyền thuyết, bà tên đầy đủ là Đinh Thị Vân, người Mường tỉnh Hoà Bình. Khi Lê Lợi phát động khởi nghĩa Lam Sơn đánh đuổi quân Xâm lược, bà đã vận động người Mường chung tay, giúp đỡ nghĩa quân lương thực, thuyền bè để băng vượt thác Bờ hùng vĩ, tiến đến Mường Lễ (Sơn La). Sau khi chiến thắng, Lê Lợi đã sắc phong bà làm “Chúa Thác Bờ” và dựng miếu thờ nhằm tưởng nhớ công lao.

2. Nàng tiên giáng trần:

 Truyền thuyết cũng kể rằng Chúa Thác Bờ là một nàng tiên nữ xinh đẹp. Bà có sức mạnh siêu phàm, luôn giúp đỡ người dân gặp khó khăn. Khi quân Minh xâm lăng, bà đã ra tay giúp đỡ Lê Lợi dẹp giặc. Sau khi cuộc chiến chấm dứt, bà đã về núi, bà vẫn tiếp tục dõi theo và chở che cho người dân.

3. Nữ anh hùng dân tộc:

Có truyền thuyết cho rằng Chúa Thác Bờ là một vị anh hùng dân tộc thiểu số. Bà đã dẫn dắt người dân chống lại sự xâm lược của quân Minh. Bà đấu tranh dũng cảm đã hi sinh ở thác Bờ. Để tưởng niệm bà, người dân đã dựng miếu thờ nhằm tưởng nhớ bà.

4. Vị thần cai quản sông Đà:

 Theo một số người dân bản địa, Chúa Thác Bờ là bà thần của sông Đà. Bà có sức mạnh phi thường, có thể chế ngự dòng sông và giúp đỡ những người bị nạn trên sông.

5. Bí ẩn về thân thế:

 Ngoài những truyền thuyết trên, cũng có nhiều truyền thuyết xung quanh lai lịch của Chúa Thác Bờ. Một số người cho rằng bà là người Thái, một số khác thì cho rằng bà là người Tày. Cũng có người cho rằng bà không phải là người phàm mà lại là một nữ thần.

Đền thờ Chúa Thác Bờ

Hiện nay có hai đền thờ Chúa Thác Bờ chính:

• Đền Chúa Thác Bờ (Đền Trình): nằm trên ngọn đồi Hang Thần, tại xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, tỉnh Hoà Bình. Đây là nơi thờ phụng Đức Mẫu Liễu Hạnh, một trong những vị nữ thần chính trong tục thờ cúng Thánh Mẫu của người Việt Nam.

  

• Đền Thác Bờ (Đền Chầu): toạ lạc dưới chân thác Bờ, ngay sát sông Đà, tại xã Thung Nai, huyện Cao Phong, tỉnh Hoà Bình. Đây là nơi thờ cúng hai bà Chúa Thác Bờ, là người có công lao trợ giúp nghĩa quân Lam Sơn trong trận chiến đấu với giặc Minh.

  

Đặc điểm kiến trúc:

• Đền Chúa Thác Bờ (Đền Trình): có kiến trúc hình chữ Đinh, gồm 3 gian tiền tế và 1 gian hậu cung. Tòa tiền tế được xây dựng theo kiểu nhà sàn, mái cong, lợp ngói. Hậu cung là nơi đặt tượng Mẫu Liễu Hạnh.
• Đền Thác Bờ (Đền Chầu): có kiến trúc đơn giản hơn, gồm 2 gian tiền tế và 1 gian hậu cung. Gian tiền tế là nơi du khách thập phương đến dâng hương cầu nguyện. Hậu cung là nơi đặt tượng hai bà Chúa Thác Bờ.

Ai nên thờ chúa thác bờ ?

Việc thờ cúng là một vấn đề tâm linh, tùy thuộc vào niềm tin và nguyện vọng của mỗi người. Do đó, không có câu trả lời chính xác cho câu hỏi ai nên thờ Chúa Thác Bờ.

Tuy nhiên, theo quan niệm dân gian, những người sau đây nên thờ Chúa Thác Bờ:

• Người dân bản địa: Chúa Thác Bờ được coi là vị nữ thần linh thiêng cai trị lưu vực sông Đà. Do đó, người dân bản địa thường xuyên thờ cúng bà nhằm cầu mong cuộc sống an lành, hạnh phúc luôn được bà che chở.
• Người đi đò trên sông Đà: Sông Đà là một con sông rộng, uốn lượn với vô vàn ghềnh thác hiểm trở. Do đó, hầu hết người đi đò trên sông Đà đều thờ cúng Chúa Thác Bờ để cầu mong bà phù trợ giúp họ có một chuyến đi thuận buồm xuôi gió.
• Người gặp hoạn nạn trong đời sống: Chúa Thác Bờ được coi là bà tiên có trái tim nhân hậu, thường cứu giúp những người gặp hoạn nạn. Do đó, những người đang gặp hoạn nạn trong đời sống có thể cầu xin bà để được bà cứu giúp.
• Người có lòng tin vào tâm linh: Tục thờ cúng Chúa Thác Bờ biểu hiện lòng tin vào tâm linh của con người. Do đó, những người có lòng tin vào tâm linh có thể thờ cúng bà nhằm cầu mong được an lành, hạnh phúc và được bà phù hộ.

Ngoài ra, việc thờ cúng Chúa Thác Bờ cũng cần phải thực hiện đúng với nghi lễ và phong tục tập quán của địa phương.

Người có căn chúa thác bờ

Người có căn Chúa Thác Bờ là người được cho là có duyên âm với vị thần này. Họ thường có những biểu hiện tâm linh đặc biệt, như:

• Mơ thấy Chúa Thác Bờ: Đây là một trong những điềm tốt nhất của người có căn. Trong mộng, họ có thể gặp bà trực tiếp hoặc thấy những thứ liên quan đến bà, ví dụ thác nước, cây cỏ, nhà cửa, v.v.
• Hay bị bệnh lặt vặt, hoặc gặp phải điều không may mắn: Người có căn thường có sức khoẻ kém, dễ mắc bệnh lặt vặt, hoặc gặp nhiều điều không suôn sẻ trong cuộc đời.
• Có cảm giác bồn chồn, lo âu, không yên ổn: Họ thường xuyên cảm giác hồi hộp, lo âu, không yên, đặc biệt là lúc đến gần chốn linh thiêng.
• Có năng lực tiên tri: Một số người có căn có năng lực tiên tri, khi nhìn thấy người âm, hoặc đoán biết trước được điều sẽ xảy đến.

Dấu hiệu nhận biết người có căn Chúa Thác Bờ:

• Thích mặc áo màu đỏ, hoặc màu trắng: Chúa Thác Bờ thích mặc áo choàng màu đỏ, hoặc màu trắng, vì vậy, người có căn cũng thích mặc áo màu này.
• Thích nghe nhạc chầu văn: Nhạc chầu văn là thể loại âm nhạc thường xuyên được dùng tại các nghi thức thờ cúng Mẫu. Người có căn thường thích nghe nhạc chầu văn, chủ yếu là những buổi lễ thờ Chúa Thác Bờ.
• Hay khóc khi nghe nhạc chầu văn: Khi nghe nhạc chầu văn, người có căn sẽ dễ xúc động, bởi họ cảm nhận thấy không khí thiêng liêng và xúc động từ âm nhạc.
• Có xu hướng thích đi lễ hội đền Chúa Thác Bờ: Người có căn hay có xu hướng thích đi lễ hội đền Chúa Thác Bờ, nhằm cầu xin và thể hiện lòng thành kính với bà.