Chúa Bà Sao Sa là ai ?

Chúa Bà Sao Sa hay thường gọi là Bà Chúa Sao, Bà Chúa Sao Sa Nguyễn Thị Duệ là một danh nhân văn hoá Việt Nam vào khoảng cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII. Bà được nhắc đến là người phụ nữ đầu tiên và duy nhất trong lịch sử Việt Nam đỗ Tiến sỹ Nho giáo. Theo tương truyền, bà là con dâu trưởng của quan lại cung đình họ Nguyễn. Bà thông minh, hiếu học lại có tài sắc xuất chúng. Khi triều Mạc mở khoa thi Trạng nguyên, bà đã hoá trang làm đàn ông và tham gia thi cử. Nhờ tài năng xuất chúng, bà đã trải qua mọi kì thi tuyển đều đậu Trạng nguyên. Vua Mạc ca ngợi bà và đặt cho bà biệt hiệu “Tinh Phi”, nghĩa là “Sao Sa”. Sau khi triều Mạc cáo chung, bà trở về địa phương sinh sống ẩn dật. Bà được nhân dân kính trọng và tôn vinh là “Chúa Bà Sao Sa”, tượng trưng cho tài năng, đức hạnh cùng sự đảm đang của người phụ nữ Việt Nam. Hiện nay đền thờ Chúa Bà Sao Sa được thờ tại Đền Sao Sa, Hải Dương.

Nữ Trạng Nguyên Nguyễn Thị Duệ: Biểu tượng cho tài năng và đức độ

Nguyễn Thị Duệ, thường được nhắc đến với các tên gọi quen thuộc như Du, Ngọc Toàn, hay Diệu Huyền, là một danh nhân lịch sử phi thường của Việt Nam. Sinh ra vào khoảng cuối thế kỉ 16 ở Chí Linh, Hải Dương, bà nổi danh với sự thông minh, tài sắc vẹn toàn cùng đức độ cao quý.

Ngay từ bé, Nguyễn Thị Duệ đã thể hiện sự thông minh khác người. Bà được cha mẹ mời thầy về dạy dỗ cùng nhanh chóng bộc lộ tài năng học hành kiệt xuất. Tuy nhiên, vì xã hội phong kiến lúc bấy giờ ngăn cấm nữ giới học tập, bà đã quyết định giả trai để tham dự kỳ thi Đình cùng đạt thủ khoa đầu vào năm 1593.

Khi tài năng của bà bị phát hiện, vua Mạc Kính Cung, ông vua nhà Mạc thời bấy giờ, chẳng những không trừng trị mà lại rất cảm kích vì tài năng cùng đức độ của bà. Vua Mạc Kính Cung đã sắc phong bà trở thành quý phi vì yêu thương bà hết mực.

Bên cạnh sắc đẹp và trí tuệ, Nguyễn Thị Duệ cũng là người có tài lãnh đạo và quản lí xuất sắc. Khi nhà Lê Trịnh lật đổ nhà Nguyễn, bà bị bắt giữ và đày trở lại cung đình nhà Nguyễn. Tại Chí Linh, bà đã sớm được sự quan tâm của chúa Trịnh Tùng với tài năng và trí tuệ của mình. Chúa Trịnh Tùng đã trao cho bà nhiệm vụ quản lí kinh tế quốc gia và bà đã thực hiện tốt trọng trách này.

Với địa vị của mình, Nguyễn Thị Duệ đã dùng sức mạnh để cứu giúp người dân, cụ thể là quê hương Chí Linh của bà. Bà đã miễn giảm học phí cho nông dân và hiến 10 mẫu đất ruộng để tặng cho những vị tiến sỹ của xã, khích lệ họ cố gắng học hành.

Bà là người rất bình dị, chất phác, mặc dù được lợi lộc lớn nhưng bà vẫn duy trì nếp sống đạo đức. Bà cũng là người hiểu biết Tôn giáo và đã đưa ra quy định cúng tế ăn chay trong các ngày giỗ Tổ và ma chay.

Khi tuổi cao, bà làm ở chùa Vụ Nông, huyện Gia Lâm. Sau khi vua Lê Hoằng Tổ qua đời, bà được đưa trở lại kinh thành tiếp tục giảng dạy cho các cung nữ và được trao tặng danh hiệu “Đức Lão Lễ Sư”.

Bà Nguyễn Thị Duệ được coi là một trong những người phụ nữ có ảnh hưởng nhất trong lịch sử Việt Nam. Bà là hiện thân cho tài năng, trí tuệ, đức độ và tinh thần yêu nước. Nhờ những cống hiến lớn lao của mình, bà được người dân Chí Linh tôn sùng và lập miếu thờ nhằm tưởng niệm.

Đền thờ Tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ – Nơi lưu giữ di sản văn hóa và tâm linh

Toạ lạc trên mảnh đất thiêng Chí Linh, Hải Dương, đền thờ Tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ ví như một hòn ngọc quý giá giữa khung cảnh núi rừng trùng điệp, là điểm tham quan linh thiêng hấp dẫn du khách gần xa. Nơi đây không những lưu giữ giá trị lịch sử, văn hoá mà còn là biểu trưng về tài sắc vẹn toàn cùng đức hạnh cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

Đền thờ được xây dựng ngay bên cạnh phần mộ của bà, dựa lưng vào núi Phượng Hoàng hùng vĩ, kiến tạo nên một cảnh sắc vô cùng yên bình, thơ mộng. Nơi đây dường như ôm trọn cả di sản lịch sử, bồi đắp thêm giá trị văn hoá và lịch sử cho ngôi đền.

Đền thờ được thiết kế theo hình chữ Đinh, thể hiện đậm nét bản sắc kiến trúc cổ truyền Việt Nam. Các hoạ tiết chạm trổ tinh tế trên nóc đền, trụ cột, bao lam chứng tỏ bàn tay tài hoa và khéo léo của những người nghệ nhân. Đặc biệt, tượng đài Tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ được dựng trang nghiêm trong chính điện, uy nghi và thanh tao.

Đền thờ Tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ không những là nơi thờ phụng bà mà còn là di tích lịch sử đã được công nhận và bảo tồn. Nơi đây lưu giữ những giá trị văn hoá quý báu, góp phần vinh danh tài năng và đức hạnh của người phụ nữ Việt Nam đầu tiên nhận học vị Tiến sĩ.

Câu đối ngợi ca công lao cùng tài sắc vẹn toàn của bà được treo trang trọng nơi hậu cung là điểm sáng nổi bật của đền thờ:

“Sắc nước hương trời nghìn xưa còn ngưỡng mộ.” “Linh thiêng đức lớn muôn đời tỏa ánh hào quang.”

Đến với đền thờ Tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo, tìm hiểu về lịch sử mà còn được hòa mình vào không gian tâm linh thanh tịnh, cầu mong bình an và may mắn cho bản thân và gia đình.