Tranh Vầng trăng ai xẻ làm đôi là một bức tranh sơn dầu của hoạ sĩ Nguyễn Tường Lân được sáng tác vào khoảng năm 1934. Bức tranh vầng trăng ai xẻ làm đôi mô tả hình ảnh một người phụ nữ đang ngồi trên bờ biển, ngắm nhìn vầng trăng tròn. Bức tranh có bố cục đơn giản nhưng cũng tràn đầy cảm xúc. Hình ảnh người phụ nữ được đặt ở trung tâm bức tranh với gương mặt buồn bã đang nhìn ngắm ánh trăng tròn. Vầng trăng tròn được vẽ ở phía trên như một biểu hiện của sự chia ly, cách biệt. Bức tranh có ý nghĩa thể hiện sự cô đơn, tâm trạng buồn bã của người phụ nữ khi phải xa cách người tình. Bức tranh cũng thể hiện lòng xót thương của bác hoạ sỹ đối với những người phụ nữ có số phận hẩm hiu, bất hạnh.
- Bức tranh được lấy cảm hứng từ câu ca dao nổi tiếng:
Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Nửa in gối chiếc nửa soi dặm trường
Người đi một nửa hồn tôi mất
Tình yêu không thế chia nửa vẹn toàn
Câu ca dao thể hiện nỗi buồn, sự cô đơn của người phụ nữ khi phải xa cách người yêu. Hình ảnh vầng trăng khuyết được sử dụng như một biểu tượng của sự chia ly, xa cách.
Vầng trăng ai xẻ chia làm đôi là một câu chuyện truyện cổ tích Việt Nam được lưu truyền rộng rãi trong nhân dân. Câu chuyện đề cập tấm chân tình nhớ thương chờ đợi của Thuý Kiều dành tặng Kim Trọng trong thời gian bị giam cầm ở lầu Ngưng Bích. Câu chuyện bắt đầu khi Thuý Kiều bị bán tại lầu Ngưng Bích. Nơi đây là một chỗ hoang vắng, chỉ có tiếng gió vỗ rì rào. Thuý Kiều rất đau đớn, cô nhớ về Kim Trọng da diết. Một đêm, Thuý Kiều ngắm nhìn màn đêm, thấy vầng trăng sáng ngời lấp lánh. Cô nhớ đến đêm trăng mười lăm, cô cùng Kim Trọng hẹn hò dưới trăng. Cô đã thề với Kim Trọng rằng, dù có xa cách, họ cũng sẽ mãi yêu nhau. Thuý Kiều trở nên cô đơn, trống vắng khi không có Kim Trọng bên vai. Cô đã viết trên giấy một bài thơ, gửi tặng Kim Trọng. Bài thơ tựa một lời thổ lộ tình yêu của cô dành tặng Kim Trọng.
Kim Trọng cũng đã viết một bài thơ gửi tặng cho Thuý Kiều. Bài thơ như một lời thổ lộ tình yêu của anh dành tặng Thuý Kiều.
“Cảnh buồn tình yêu thiết tha lòng
Cành liễu sương ướt, gió dập sương tan
Sương vờn trên những ngọn trổ
Tin dường như sương đằng đẵng xa vời
Ai xiết nỗi nhớ ai
Biết yêu ai, lệ tuôn đôi dòng. “
Hai bài thơ của Thuý Kiều và Kim Trọng đã thể hiện tình yêu sâu đậm của họ dành tặng nhau. Tình yêu của họ đã vượt qua biết bao nhiêu thử thách, dù cho có như thế nào, họ cũng sẽ mãi yêu nhau.