Thần giữ cửa cũng là một truyền thuyết quan trọng trong tín ngưỡng của nhiều dân tộc, chủ yếu là khu vực châu Á. Theo truyền thuyết dân gian, một cô gái đồng trinh sẽ được hiến tế nhằm làm thần giữ cửa tại một kho báu, ngôi chùa, hay một nơi thiêng liêng nào đó. Linh hồn của cô gái được tin là có khả năng canh giữ khu vực ấy trước những tên xâm lăng và ma quỷ.

Hai vị Hộ Pháp trong Phật giáo được thờ phụng tại hai bên cổng Phật biểu trưng cho việc bảo vệ Chánh pháp và che chở người tu hành. Hai vị này cũng được điêu khắc với dáng vẻ dữ tợn, uy nghiêm nhằm đánh đuổi ma quỷ và bảo vệ Phật pháp.

1. Hộ pháp Khuyến Thiện

Hộ pháp Khuyến Thiện hay thường gọi là Hỷ vương có gương mặt hiền từ, tay phải nắm ngọc như ý biểu tượng cho điều cát lợi, tốt lành. Ngài có trách nhiệm khích lệ mọi người tu điều lành, lánh điều dữ.

2. Hộ pháp Trừng Ác

Hộ pháp Trừng Ác hay thường gọi là Tà có gương mặt hung dữ, tay phải nắm binh trượng biểu trưng cho quyền lực. Ngài có trách nhiệm trừng phạt những kẻ gian tà, bảo hộ Chánh pháp và những bậc xuất gia.

Hình ảnh hai vị Hộ pháp

Hai tượng Hộ Pháp Khuyến Thiện và Trừng Ác sẽ được đặt nằm đối diện nhau tại hai bên cổng chùa. Tượng Hộ pháp Ác thường được đặt bên tay trái tượng trưng cho điều thiện lành, hướng chúng sinh về con đường giải thoát. Tượng Hộ pháp Thiện thường được đặt bên tay phải tượng trưng cho quyền lực và việc trừng trị, răn đe đối với cái xấu.

Hai vị Hộ Pháp Khuyến Thiện và Phạt biểu thị cả hai phương diện đối nghịch trong đời sống: thiện và ác. Hai vị Bồ Tát khuyên chúng sinh nên hướng về điều thiện, xa lánh điều ác, mặt khác cũng biểu thị sức mạnh của Chánh pháp có thể diệt trừ được điều ác, bảo hộ những người lương thiện.

Môn Quan Vương là vị thần canh giữ Quỷ Môn Quan được coi là cửa ngõ thông đến âm phủ theo tín ngưỡng dân gian Trung Quốc. Hình ảnh của Môn Quan Vương luôn được miêu tả với nét mặt dữ tợn, nghiêm nghị. Vị thần này luôn khoác áo giáp, tay phải nắm vũ khí. Tên gọi của vị thần này có thể biến đổi tuỳ thuộc theo mỗi vùng miền và tôn giáo Môn Quan Vương được nhắc đến với các tên như là:

• Môn Quan Vương Tả: Vị thần cai quản cửa bên trái của Quỷ Môn Quan.
• Môn Quan Vương Hữu: Vị thần cai quản cửa bên phải của Quỷ Môn Quan.
• Hắc Bạch Vô Thường: Hai vị thần cai quản Quỷ Môn Quan thường được mô tả với hình ảnh một vị thần mặt trắng và một vị thần mặt đen.
• Ngưu Đầu Mã Diện: Hai vị thần canh giữ Quỷ Môn Quan thường được mô tả với hình ảnh đầu trâu và đầu ngựa.

Môn Quan Vương có nhiệm vụ canh giữ Quỷ Môn Quan, nơi mà vong linh người chết sẽ trải quan sau khi rời bỏ âm phủ. Vị thần này sẽ phán xử và định đoạt số phận người quá cố căn cứ trên những hành động của họ trong quá khứ.