Cô Đôi Thượng Ngàn là ai ?

Cô Đôi Thượng Ngàn là một trong Tứ Phủ Thánh Cô thuộc tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam. Cô Đôi Thượng Ngàn là một trong những vị thánh cô nổi danh thuộc tín ngưỡng Tứ Phủ sau Cô Cả Thượng Thiên, trước Cô Bơ Thoải Cung được ca tụng qua những bài chầu văn bất hủ có tên “Cô Đôi Thượng Ngàn”.

Cô thuộc dòng Đồng Quan ở trên đỉnh núi cao cai quản các thứ cỏ cây và núi thẳm. Cô thờ trong các gia đình dân tộc Mường tại vùng núi rừng Cúc Phương Nho Quan, cô cũng được coi là vị nữ thần cai quản các miền sông nước. Cô thường cưỡi voi hoặc ngựa, đi theo hầu hạ Mẫu Thoải trong các lễ nghi.

Cô Đôi Thượng Ngàn có nhiệm vụ giúp đỡ Mẫu Thoải cai quản các loài thuỷ quái. Cô cũng là nữ quan tiếp nhận chỉ thị của Mẫu Thoải, giúp đỡ dân chúng trong việc cầu tài, cầu lộc, bình an, hoá giải tai ương.

Các truyền thuyết về Cô Đôi Thượng Ngàn

Ngày xửa ngày xưa, ở vùng đất Ninh Bình, có một ông quan lang họ Hà nổi danh với lòng nhân từ và đức hạnh. Ông bà dù đã ngũ tuần nhưng mãi không có con, họ đã lập đàn cầu nguyện. Lời cầu xin của họ lay động Ngọc Hoàng, nên Ngài cho phép Tiên Cô đầu thai làm con.

Mười hai tháng sau, tiên cô ra đời. Lúc cô chào đời, chim sẻ hót vang chào mừng thần tiên ngáng trần. Khi cô bốn tuổi, cha mẹ cô đưa đến Cao Phong, vùng thiếu nước sinh sống. Dưới chân núi Đầu Rồng có con suối nước mát, cô hay đến đấy gánh nước cứu giúp ông bà.

Năm cô mười hai tuổi, dung nhan của cô đã lộng lẫy tựa tiên nữ. Đức Mẫu Thượng Ngàn muốn thử lòng người đẹp, nên hoá làm bà lão gầy yếu ngủ dưới bóng cây. Mọi người xung quanh đều không ai giúp đỡ, chỉ có cô động lòng thương xót và mời bà lão bát nước.

Bỗng nhiên, bầu trời xám xịt, mây đen ập đến. Bà lão lộ nguyên hình là Đức Mẫu Thượng Ngàn liền ca ngợi lòng nhân từ của cô. Mẫu ban cho cô cây gậy phép và phong cô thành tiên, trở về hầu cận bên Mẫu, cứu giúp chúng sinh.

Sau đó, cô hóa về trời, để lại cây gậy phép. Cây gậy phép được lưu giữ tại đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn, nơi người dân đến cầu nguyện và tưởng nhớ vị tiên nữ nhân hậu.

2. Lịch sử thờ Cô Đôi Thượng Ngàn

Thời kỳ phong kiến:

• Tín ngưỡng thờ Cô Đôi Thượng Ngàn bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian thờ Mẫu Liễu Hạnh.
• Cô Đôi được coi là một trong những vị thánh cô trong hệ thống Tứ Phủ Thánh Cô.
• Tín ngưỡng thờ Cô Đôi phổ biến ở các vùng núi phía Bắc Việt Nam.
• Các đền thờ Cô Đôi thường được xây dựng ở những nơi linh thiêng, gần rừng núi.

Thời kỳ Pháp thuộc:

• Tín ngưỡng thờ Cô Đôi Thượng Ngàn bị ảnh hưởng bởi văn hóa Pháp.
• Một số nghi lễ thờ cúng được đơn giản hóa.
• Tuy nhiên, tín ngưỡng thờ Cô Đôi vẫn được duy trì và phát triển.

Thời kỳ hiện đại:

• Tín ngưỡng thờ Cô Đôi Thượng Ngàn được phục hưng và phát triển mạnh mẽ.
• Các đền thờ Cô Đôi được xây dựng mới và trùng tu.
• Số lượng người theo tín ngưỡng thờ Cô Đôi ngày càng tăng.

Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn

Đền Thượng Bồng Lai – Cao Phong Hoà Bình

Đền Thượng Bồng Lai nằm trên đỉnh núi cao 1000m thuộc dãy núi Đầu Rồng, xã Cao Phong, huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình. Cách thủ đô Hà Nội khoảng 120km. Đền Thượng Bồng Lai được xây dựng từ thời vua Lê Lợi, khoảng thế kỷ 15. Đền thờ Mẫu Thượng Ngàn, một trong những vị thần quan trọng trong tín ngưỡng Tứ Phủ.

Đền Cô Đôi Thượng Bồng Lai Cổ Linh Từ – Nho Quan Ninh Bình

Đền Cô Đôi Thượng Bồng Lai Cổ Linh Từ nằm trên sườn núi Non Nước thuộc thôn Bồng Lai, xã Văn Phương, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình. Cách thành phố Ninh Bình khoảng 30 km về phía Tây Bắc.

Thanh Hương Linh Từ ( Phủ Thờ Cô Đôi Thượng Ngàn ) tại Hạ Hoà Phú Thọ

Thanh Hương Linh Từ nằm trên địa bàn xã Phụ Khánh, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ. Cách thành phố Việt Trì khoảng 30km về phía Tây Bắc. Thanh Hương Linh Từ được xây dựng vào đầu thế kỷ 20, do bà Trần Thị Tý, một người con của quê hương Phụ Khánh, đứng ra khởi công xây dựng. Ngôi đền được xây dựng để thờ Cô Đôi Thượng Ngàn, một trong những vị thánh quan trọng trong tín ngưỡng Tứ Phủ.

Thanh Kiều Bảo Điện thờ Cô Đôi Thượng Ngàn