Tứ vị mường tiên là ai ?

Tứ Vị Mường Tiên hay tứ tính thổ lang, tứ tính tổ mường là một tín ngưỡng dân gian độc đáo có xuất xứ ở miền núi phía Bắc Việt Nam gắn liền với đời sống văn hoá tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số Dao, Mường, Tày và Then. Tứ Vị Mường Tiên bao gồm:

• Đức Chúa Đệ Nhất Tây Thiên: Vị thần tối cao, cai quản cõi trời, ban phước lành cho con người.
• Đức Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ: Vị thần cai quản cõi nước, giúp đỡ con người trong sinh hoạt và sản xuất.
• Đức Chúa Đệ Tam Thượng Ngàn: Vị thần cai quản cõi rừng, bảo vệ con người khỏi tà ma, thú dữ.
• Đức Chúa Đệ Tứ Thác Bạc: Vị thần cai quản cõi âm, giúp đỡ con người giải quyết các vấn đề tâm linh.

Tín ngưỡng thờ cúng Tứ vị Mường Tiên phổ biến tại các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, chủ yếu là tỉnh Hoà Bình, Sơn La, Phú Thọ. Bắc cạn thượng du có: hoàng thị, ma thị, cao thị ,điếu thị, nông thị, xá thị, doãn thị, miêu thị là bát tộc thổ tí Sơn trang các bộ, thao đà, tản đảo trung nằm chiêm lao có Đinh thị, bạch thị, hà thị, quách thị, tứ tính thổ lang Sơn trang các bộ.

Mường Mán Mọi Then là ai ?

Mường Mán Mọi Then là một cộng đồng dân tộc tại Việt Nam, cư trú tập trung tại các tỉnh Hoà Bình, Sơn La, Thanh Hoá và Nghệ An. Họ có cùng cội nguồn và văn hoá, tuy nhiên có một vài nét khác biệt về tín ngưỡng và phong tục tập quán.

Mường Mán Mọi Then được coi là có xuất xứ gốc từ các cộng đồng người Tày, Thái và Mường. Họ di dân sang Việt Nam từ Trung Quốc vào khoảng thế kỉ 13.

Văn hoá Mường Mán Mọi Then có nhiều nét giống với văn hoá Mông và Thái. Họ có chung nhiều phong tục tập quán, gồm đón Tết Nguyên Đán, Tết Trung Thu, thờ cúng tổ tiên, và tham gia các lễ hội cổ truyền.

Mường Mán Mọi Then chủ yếu sinh sống nhờ nghề nông nghiệp. Họ canh tác lúa nước, ngô, cùng các loại cây trồng khác. Ngoài ra, họ cũng chăn nuôi gia súc, gia cầm và phát triển các ngành nghề thủ công khác như thêu dệt, đan lát tre trúc.

Các truyền thuyết về Tứ Vị Mường Tiên

Tây Thiên Quốc Mẫu: Nữ anh hùng hiển thánh

Tương truyền, vào khoảng đời Hùng Vương thứ 18, ở trang Đông Lộ, Đoan Hùng, có một đôi vợ chồng già họ Lăng. Vào tuổi ngoài 40, bà Đào Liễu mang bầu và sinh hạ một đứa con gái xinh xắn, đặt tên là Tiêu. Lớn lên, Tiêu xinh đẹp, thông minh, và có khả năng võ thuật phi thường. Khi quân phương Bắc xâm lược, Tiêu chiêu mộ binh lính, dẹp yên bọn chúng, lập nhiều chiến công lừng lẫy. Hùng Vương Tiêu, phong làm “Tam Đảo Sơn Trụ Quốc Mẫu Đại Vương”. Sau khi bố mẹ mất, Tiêu đi chu du khắp nơi, cứu giúp người nghèo. Một ngày kia, mây ngũ sắc hiện xuống, Sứ giả nhà trời giáng thiên, triệu Tiêu về trời. Tiêu hoá ngay ở Tây Thiên, còn có một tấm lụa.

Bí ẩn về Chúa Nguyệt Hồ: Nữ thần huyền thoại hay con gái Vua Hùng?

Sự tích về Chúa Nguyệt Hồ có nhiều truyền thuyết, với nhiều sự tích khác nhau. Chúa Nguyệt Hồ là con gái trưởng của Vua Hùng thứ 18. Hai người chị của bà là bà Lê Hoa và bà Như Hoa đều được nhân dân thờ cúng. Lúc 14 tuổi Bà được Quỷ Cốc Tiên Sinh thu nhận làm đệ tử và truyền dạy võ nghệ. Sau khi học thành tài, bà dâng cuộc đời cứu giúp dân lành, danh tiếng lừng lẫy đến tai nhà vua. Vua hay đến xin bà trước mỗi trận chiến. Tuy nhiên Quỷ Cốc Tiên Sinh ghen ghét với khả năng của bà cho nên đã thiêu sống bà và xây đền thờ phụng chúa bói nguyệt hồ. Sau khi qua đời, bà lại xuất hiện cứu giúp người đời.

Bà Chúa Thác Bờ: Nữ anh hùng hiển linh

Lê Lợi phát động khởi nghĩa đánh đuổi giặc Minh xâm lăng. Khi nghĩa quân đến Thác Bờ, bà Đinh Thị Vân đã vận động người dân đóng góp lương thực, chuẩn bị chiếc thuyền chở nghĩa quân đi đánh địch. Sau chiến thắng, bà mở lễ hội ăn mừng, vận động dân đốn cây đóng thuyền chở giặc về kinh đô. Lê Lợi ghi nhớ công ơn của bà đã giao bà quản lí đất đai dân tộc Mường tại Hoà Bình. Bà giúp dân ổn định đời sống, hướng dẫn họ làm ruộng rẫy, giăng lưới đánh bắt thuỷ sản. Sau khi qua đời, bà lại về giúp dân qua suối an toàn, cầu nguyện cho mưa thuận gió hoà. Nhân dân suy tôn bà là Bà Chúa Thác Bờ và dựng đền thờ cúng.

Lễ hội Tứ Vị Mường Tiên

Lễ hội thường được tổ chức vào các dịp sau, lễ hội thường được tổ chức vào tháng Giêng hoặc tháng Hai âm lịch.

• Ngày lễ kỷ niệm của Tứ Vị Mường Tiên:
  • Đức Chúa Đệ Nhất Tây Thiên: Ngày 12 tháng 2 âm lịch.
  • Đức Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ: Ngày 25 tháng 3 âm lịch.
  • Đức Chúa Đệ Tam Thượng Ngàn: Ngày 10 tháng 8 âm lịch.
  • Đức Chúa Đệ Tứ Thác Bạc: Ngày 15 tháng 10 âm lịch.