Các loại bàn thờ phổ biến

Thị trường bàn thờ gỗ rất phong phú, bao gồm án gian thờ, ô xa thờ, tủ thờ, sập thờ và chấp tải. Hiểu rõ sự khác biệt giữa các loại bàn thờ sẽ giúp bạn chọn lựa sản phẩm phù hợp. Với sự đa dạng về kiểu dáng, án gian thờ có thể được thiết kế theo nhiều phong cách từ truyền thống như dân quỳ, chân quạt đến hiện đại. Các án gian thờ vẫn giữ được những nét đặc sắc nhờ vào các họa tiết chạm trổ tinh xảo như mai điểu, chữ Phúc và tứ linh giúp chúng dễ dàng phân biệt với bàn thờ khác.

Án gian thờ gỗ gụ chân 12 dài 1m97 ( ảnh Skyhome)

Án gian thờ

Án gian thờ, hay còn gọi là hương án thờ, là loại bàn thờ đứng có thiết kế tỉ mỉ và phức tạp hơn so với các loại bàn thờ khác. Những chiếc án thờ thường được trang trí bằng các họa tiết truyền thống như đầu rồng, tứ linh, mai hóa và chần quật, được chạm khắc tinh tế ở viền và mặt chính. Các mẫu án gian thờ có nhiều lựa chọn hấp dẫn, như án gian thờ đục triện, án gian thờ mai điểu và án gian thờ tứ linh.

Chi tiết chạm khắc án gian thờ thường cầu kỳ, đặc biệt là hoa văn đục thủng tạo ra các khoảng không thú vị, trong khi các bàn thờ khác thường ít chi tiết chạm khắc hơn. Hoa văn trang trí của án gian chủ yếu tập trung ở viền và mặt chính, trong khi hoa văn của bàn thờ thường đơn giản, ít chi tiết. Án gian thờ thường có phong cách sơn son thếp vàng tạo nên sự sang trọng, đồng thời sử dụng nhiều biểu tượng như con rồng – một phần trong nghệ thuật và kiến trúc truyền thống, trong khi các bàn thờ khác ít sử dụng các biểu tượng phức tạp như vậy.

Án gian thờ và bàn cúng cơm gỗ gụ đục như ý  ( ảnh Skyhome)

Tủ thờ

Tủ thờ ngày xưa rất được ưa chuộng vì lối đục chạm cầu kỳ: người ta quan niệm càng đục kênh bóng, sắc sảo thì sản phẩm càng đẹp. Đặc biệt với tủ thờ, những chi tiết đục tinh xảo, kênh bóng là điểm nhấn làm bộ sản phẩm trở nên giá trị hơn. Chính vì thế tủ thờ được sử dụng rất nhiều.

Tủ thờ có hình dáng hộp, thường có các ngăn dưới hoặc bên hông để chứa đồ thờ. Phần trên thường được thiết kế với ngăn kéo hoặc kệ mở, giúp bày biện đồ lễ một cách trang trọng.

Tủ thờ thường dùng trong không gian nhỏ hơn, như các phòng thờ trong nhà phố hay chung cư. Chiều cao của tủ thờ thường cao hơn án gian thờ, nhưng kích thước tổng thể nhỏ gọn hơn. Họa tiết hoa văn trên tủ thờ đơn giản hơn, chủ yếu là hoa lá tây, thường được đục máy hoặc sửa tay. Chân tủ thờ nhỏ hơn, từ 10cm đến 18cm, phổ biến là chân 14cm vuông.

Tủ Thờ Gỗ Gụ 1m53 Đục Tam Đa ( ảnh Skyhome)

Ô xa thờ

Ô xa thờ là tác phẩm nghệ thuật với nhiều ô trang trí tinh xảo, thường được hoàn thiện bằng sơn son thếp vàng hoặc sơn PU bóng. Các tấm ô đục được gắn riêng biệt lên ván, tạo cảm giác nổi bật, có độ bồng bềnh rất rõ ràng. Bàn thờ ô xa thường mang phong cách cổ truyền nhiều hơn so với mẫu án gian thờ giả xa.

Ô Xa 2 Tầng Lá Cổ ( ảnh Skyhome)

Sập thờ

Sập thờ với kích thước lớn, thường thích hợp cho những không gian rộng rãi như từ đường hoặc nhà thờ họ. Các họa tiết trên sập thờ thường mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc.

Chân sập thờ thường lớn, từ 18cm đến 25-26cm tùy kích thước tổng thể. Về họa tiết, sập thờ có nhiều mẫu đa dạng như mai điểu, tứ linh, hoặc song long chầu nguyệt. Ngoài ra, sập thờ thường được kết hợp với bàn cơm phía dưới, giúp tăng diện tích bày biện đồ thờ.

Về ưu điểm của sập thờ: thiết kế rộng và lớn giúp bày biện đồ thờ dễ dàng, kết cấu chắc chắn thuận tiện cho việc lau dọn, và có thêm bàn cơm phía dưới để tăng không gian sử dụng trong các dịp lễ Tết. Nhược điểm là sập thờ chiếm nhiều diện tích phòng thờ, kích thước lớn nên vận chuyển hơi khó khăn, và chỉ phù hợp với không gian rộng rãi.

Sập Thờ Tứ Linh Đục Tay Kênh Bong Đẳng Cấp ( ảnh Skyhome)

Bàn thờ chấp tải

Bàn thờ chấp tải với thiết kế đồ sộ và họa tiết tinh xảo, thường được bố trí tại những không gian lớn như từ đường hoặc chùa miếu.

Ưu điểm của bàn thờ chấp tải là kích thước vừa phải, không quá lớn hay nhỏ so với bàn thờ và sập thờ, thuận tiện cho việc lau dọn vì thiết kế đơn giản. Kích thước bàn thờ chấp tải cũng đa dạng, phù hợp với nhiều không gian khác nhau.

Mẫu Án gian thờ gỗ Gụ chạm ngũ Phúc đẹp ( ảnh Skyhome)

So sánh tủ thờ và án gian thờ 

Tủ thờ ngày xưa phổ biến còn do điều kiện kinh tế hạn chế, các gia đình tận dụng tối đa chiếc tủ này để chứa đồ. Mặt trên dùng để thờ tự và bày lễ, bên trong có thể chứa rất nhiều đồ dùng, thậm chí có thêm các đợt để chứa chăn màn, đồ dùng sinh hoạt, giúp nhà gọn gàng và tiết kiệm chi phí vì không cần mua thêm tủ đựng đồ riêng. Vì vậy, tủ thờ ngày xưa vừa thờ tự vừa là nơi cất giữ đồ rất tiện lợi.

Còn bàn thờ án gian thì điểm đặc trưng là bốn chân vuông, có khoảng không gian trống ở giữa, thiết kế không kín như tủ thờ. Các chi tiết đục chạm triện hay trang trí cũng rất đơn giản, không cầu kỳ như tủ thờ. Vì vậy, bàn án gian phù hợp với nhu cầu hiện nay, khi người ta thích sự đơn giản, gọn gàng và tinh tế.

Mẫu bàn án gian được ưa chuộng còn do tính mới lạ, khác biệt so với tủ thờ truyền thống. Qua nhiều thế hệ dùng tủ thờ, cảm giác nhàm chán nên người ta chuyển sang mẫu bàn án gian được cải tiến liên tục, hợp mắt thẩm mỹ của nhiều người. Vì thế, nhiều khách chọn bàn án gian hơn tủ thờ. Thực ra, điều này không liên quan đến phong tục thờ cúng mà chỉ là nhu cầu sử dụng. Kích thước bàn thờ và tủ thờ đều theo số đỏ. Ở miền Bắc, chiều cao phổ biến là 1,27m hoặc thấp hơn 1,17m. Miền Trung thì kích thước thường cao hơn, mẫu mã đơn giản hơn. Bàn thờ đơn giản hơn tủ thờ.

Ngoài ra, bàn án gian còn có thể kết hợp với tủ con — đây là chiếc tủ nhỏ đi kèm, có thể dùng làm bàn cúng cơm, rất tiện lợi. Nếu mặt bàn thờ chính chật không đủ chỗ để lễ vật thì tủ con sẽ bổ trợ, có không gian để chứa đồ rất lớn, giúp tiện lợi hơn trong thờ tự.

Nên mua bàn thờ hay tủ thờ

Đầu tiên, bàn thờ là cấu trúc để đặt các vật phẩm cúng tế, phục vụ các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo. Ở Việt Nam, bàn thờ rất phổ biến trong các gia đình và không gian sinh hoạt. Khi bước vào bất cứ nhà nào, mọi người đều dễ dàng nhận thấy có bàn thờ, dù là thờ ông to, ông nhỏ, thờ gia tiên hay trong các không gian tôn giáo như đình chùa, nhà thờ tổ, nhà thờ họ.

Bàn thờ thường được phân theo mục đích thờ cúng như bàn thờ gia tiên, bàn thờ Phật, bàn thờ chúa, bàn thờ tổ tiên. Về mẫu mã thì phổ biến có án gian thờ, ô xa thờ, hoặc sập thờ.

Án gian thờ gỗ sồi đẹp, kiểu dáng hiện đại, giá rẻ tại xưởng ( ảnh Skyhome)

Tủ thờ cũng là một dạng bàn thờ, được sử dụng nhiều ở khu vực miền Nam. Ở miền Nam, nhiều gia đình dùng tủ thờ vì tính tiện lợi. Khác với bàn thờ thông thường, tủ thờ có thiết kế kèm tủ để đựng các vật dụng cúng tế. Tủ thờ vẫn có chức năng như bàn thờ nhưng thêm nhiều tiện ích, như có ngăn kéo, các khoang để đồ.

Về phong thủy, cả bàn thờ và tủ thờ đều được thiết kế chuẩn theo phong thủy, giúp mang lại tài lộc cho gia đình. Kích thước của bàn thờ và tủ thờ phụ thuộc vào diện tích không gian thờ, và đều được đo đóng theo thước Lỗ Ban chuẩn. Do vậy, dùng bàn thờ hay tủ thờ đều tốt về mặt tâm linh, phù hợp với sở thích của từng gia chủ.

Kích thước án gian thờ chuẩn – Án gian phòng thờ ( ảnh Skyhome)

Nếu gia chủ muốn tiện lợi trong quá trình sử dụng và cúng thì tủ thờ có thể là lựa chọn tiện ích hơn, vì nó hội tụ đủ công năng như một chiếc bàn thờ sang trọng và có kiểu dáng đẹp. Ở miền Bắc, người ta thường dùng nhiều sập thờ và bàn thờ gia tiên hơn so với miền Nam, trong khi miền Nam lại phổ biến dùng tủ thờ. Tuy nhiên, gần đây Nam thấy nhiều người chuyển dần sang dùng bộ bàn thờ gia tiên như sập thờ, án gian thờ hay ô xa thờ, bởi các mẫu này đẹp và trang trọng, giúp không gian thờ cúng thêm phần ý nghĩa.

Nguyên tắc khi mua bàn thờ 

Khi mua sản phẩm, nguyên tắc quan trọng là phần gỗ phải 100% đúng chủng loại gỗ. Thứ hai, các mối liên kết phải là mộng thật, chắc chắn. Hàng tháo lắp cần tháo lắp bằng mộng, không phải kiểu lắp ráp lỏng lẻo dễ bung. Chất lượng sản phẩm phụ thuộc rất nhiều vào điều này.

Kích thước án gian thờ chuẩn Lỗ Ban, mang theo tài lộc ( ảnh Skyhome)

Việc chọn tủ thờ hay bàn án gian còn tùy thuộc vào không gian nhà quý vị. Có thể chọn mẫu đục chạm cầu kỳ hoặc hiện đại. Hiện nay tủ thờ cũng có mẫu cánh thẳng, kiểu dáng hiện đại, kết hợp các đường chiện và đường bo soi. Tuy nhiên, dù mẫu nào thì nhu cầu tủ thờ cũng không cao bằng bàn án gian, nhiều người dùng vài năm rồi thay đổi bàn thờ, ít giữ tủ thờ lâu dài.

Một số khách hàng đến cơ sở còn nói vui: “Người bán không bán nhầm, mà người mua mới mua nhầm.” Ý là việc mua được sản phẩm tốt hay không phụ thuộc nhiều vào người bán. Người bán tư vấn tận tâm, làm thật thì khách hàng mới có sản phẩm chất lượng. Người bán gian dối dù khách có bỏ nhiều tiền cũng không thể mua được sản phẩm đẹp, tốt.