Gỗ xoan là gì ? Gỗ xoan và gỗ hương đỏ thì loại nào tốt hơn?

Ngày xưa, khi chặt gỗ xoan, các cụ thường ngâm gỗ dưới ao bùn rất lâu, có khi cả năm trời, để gỗ bền hơn khi dựng nhà. Ở quê em, nhiều nhà có cột trụ to làm bằng gỗ xoan ta. Gỗ xoan ta có màu trắng, khi ngâm lâu thì hơi xám hơn chút nhưng lúc mới chặt thì vẫn trắng.

Gỗ xoan rất cứng và được ứng dụng nhiều. Nếu được tẩm ướp, bảo quản, sấy kỹ thì rất bền, thậm chí có nhiều cơ sở xuất khẩu ván gỗ xoan đi nước ngoài rồi.

Tuy nhiên, gỗ xoan ta tươi thì rất dễ cong vênh, nhất là khi xẻ mỏng. Nên cần sấy, bảo quản tốt mới làm được sản phẩm chất lượng. Với những thanh to làm cột, trụ thì tỉ lệ cong vênh thấp hơn.

Gỗ xoan là gì ?

Gỗ xoan là gỗ của cây thân gỗ thuộc họ Xoan, có tên gọi khác là “xanh nhà”, “xanh trắng”, “sầu đông”. Cây xoan có nguồn gốc từ Ấn Độ, miền Nam Trung Quốc và hiện nay phân bố rộng khắp các khu vực ở Việt Nam, từ miền núi đến đồng bằng. Gỗ xoan có thể được chia thành hai loại chính: gỗ xoan trong nước và gỗ xoan nhập khẩu.

Loại xoan ta thuộc nhóm gỗ thân chẵn, màu trắng, khá đặc biệt. Gỗ non thì mềm, nhưng khi già cây thì rất cứng và bền, thuộc nhóm gỗ nhóm 6, nhẹ, có nhựa mềm bên trong tạo nên sự sang trọng.

Cây xoan có đặc điểm là có nhựa độc trong thân, vị đắng và không thể ăn được. Tuy nhiên, nếu dùng đúng cách thì không gây hại. Chỉ những trường hợp ăn phải mới có thể bị độc, nên cần lưu ý. Cây xoan cũng cho quả nhưng chưa phổ biến lắm vì chiều cao cây thường lớn.

Đặc tính của gỗ xoan là có vị đắng và nhựa độc nhẹ. Ngoài ra còn có gỗ xoan đào, thuộc nhóm gỗ khác, có màu trắng và khá cứng. Gỗ xoan đào được dùng nhiều để làm nội thất như ghế, bàn rất đẹp và bền.

Đặc điểm sinh trưởng và hình thái lá của cây xoan

Ở miền Nam, cây xoan rất phổ biến. Nếu để ý kỹ xung quanh, bạn sẽ thấy cây xoan có lá nhỏ, xanh tươi, lá to thì ít hơn và chia thành nhiều cành nhỏ. Có ông bà ta từng nói: “Có hai thứ không nhận được thì chắc chắn là bạn không thể làm được,” đấy là câu tục ngữ vui thôi nhé.

Gỗ xoan trưởng thành thường cao từ 7 đến 12 mét, có hoa 5 cánh, mùi thơm nhẹ, lá dài từ 10 đến 17 cm, màu sắc của lá thay đổi từ xanh nhạt ở mặt dưới đến xanh đậm ở mặt trên. Quả xoan có màu xanh khi non và chuyển màu khi chín.

Gỗ xoan được chia thành các loại như gỗ xoan đào, gỗ xoan lai, và gỗ xoan tía. Gỗ xoan đào là một loại phổ biến và có nhiều ưu điểm, bao gồm độ cứng, khả năng chống mối mọt, chịu được thời tiết khắc nghiệt như nắng, mưa, gió, và không bị nứt nẻ theo thời gian. Tuy nhiên, gỗ xoan có thể bị phai màu theo thời gian, do đó người ta thường dùng sơn PU để bảo vệ bề mặt.

Ứng dụng trong xây dựng và nội thất

Gỗ xoan rất phù hợp để làm trần nhà, sàn nhà hoặc các sản phẩm nội thất khác. Dù gỗ khá mềm, nhưng nếu được xử lý, tẩm ướp kỹ thì rất bền. Trước đây, ông bà ta còn ngâm gỗ trong bùn hoặc ao để phá vỡ liên kết hóa học, giúp gỗ bền hơn và chống mối mọt rất tốt. Mối mọt cũng không thích ăn gỗ xoan nhiều như các loại gỗ khác.

Gỗ xoan có ứng dụng rộng rãi trong nội thất, đặc biệt là giường ngủ, bàn ghế, tủ quần áo, tủ bếp. Giường ngủ và bàn ghế gỗ xoan được ưa chuộng vì độ chắc chắn và vẻ đẹp tự nhiên của vân gỗ. Tủ quần áo gỗ xoan có màu sắc đẹp, bền và rất thích hợp cho việc bảo quản quần áo. Tủ bếp gỗ xoan mang đến sự sang trọng và ấm cúng cho căn bếp của bạn, đồng thời có khả năng chịu nhiệt và độ bền cao.

So sánh gỗ xoan, gỗ hương đỏ và mít tây

Khi lựa chọn gỗ để làm đồ nội thất hay đồ thờ, câu hỏi thường gặp là gỗ xoan đào, xoan ta, hương đỏ Nam Phi hay mít tây loại nào tốt hơn. Trên thực tế, việc này phụ thuộc hoàn toàn vào mục đích sử dụng, vì mỗi loại gỗ có đặc điểm, ưu nhược điểm và ứng dụng khác nhau.

1. Gỗ hương đỏ Nam Phi

Gỗ hương đỏ Nam Phi nổi bật với màu đỏ trầm, càng sử dụng lâu càng lên màu đẹp, sang trọng và thích hợp cho các sản phẩm đồ thờ, bàn ghế cao cấp, án gian thờ, sập thờ. Ưu điểm lớn của gỗ hương đỏ là khả năng chịu cong vênh tốt, độ bền cao, ít nứt và chống mối mọt tốt. Khi xẻ cùng độ dày, gỗ hương đỏ có độ ổn định vượt trội so với gỗ xoan. Đây cũng là lý do giá trị kinh tế của hương đỏ cao hơn các loại xoan hoặc mít tây.

2. Gỗ xoan đào và xoan ta

Xoan đào (còn gọi là xoan hương) có màu vàng hoặc hồng nhẹ, cây thẳng, to, thích hợp làm sập, chiếu ngựa. Tuy nhiên, khi xẻ mỏng, gỗ xoan đào dễ cong vênh và tỷ lệ nứt cao hơn xoan ta và hương đỏ, do đó giá trị kinh tế thấp hơn.

Xoan ta của Việt Nam lại khác, thường được sử dụng cho các công trình dựng nhà, làm trần, vách, ốp tường và sàn nhà. Khi được ngâm bùn, xử lý kỹ, xoan ta chống mối mọt rất tốt, cong vênh thấp và bền theo thời gian. Đây là lý do nhiều nhà cổ sử dụng gỗ xoan ta để làm trần, cột và ván sàn, mang lại màu sắc đồng đều và độ bền lâu dài.

3. Mít tây

Gỗ mít tây được ưu tiên cho đồ thờ và nội thất phòng thờ. Chất gỗ nạc, cây to, ít mắt mũi và sâu xỉa, phù hợp làm đầu thờ, sập, bàn thờ. Ưu điểm của mít tây là không cong queo, giữ được hình dáng ổn định và tuổi thọ lâu dài. So với xoan ta, mít tây ít được sử dụng để dựng nhà hay làm trần, vách vì cây ít to và chất gỗ mềm hơn.