Gỗ thuỷ tùng

Gỗ Thủy tùng là gì ?

Gỗ Thủy Tùng là một trong những loại gỗ quý hiếm nhất hiện nay, thuộc nhóm I trong Sách đỏ Việt Nam. Còn được gọi là thông nước, gỗ này có độ bền vượt trội do từng bị ngâm lâu năm trong nước hồ, giúp kháng mục, chống mối mọt cực kỳ hiệu quả. Nhờ đặc tính đặc biệt này, gỗ Thủy Tùng được giới chơi đồ gỗ và nghệ nhân mỹ nghệ đặc biệt săn đón.

Loại gỗ quý này sở hữu nhiều gam màu độc đáo như xanh đen, xanh ngọc, tím, vàng, đỏ hay nâu đỏ, kết hợp với các loại vân như vân chuối, vân chỉ hoặc gỗ không vân, tạo nên vẻ đẹp rất riêng biệt. Gỗ Thủy Tùng có mùi thơm đặc trưng khi đốt, do tinh dầu trong gỗ tỏa hương và dễ bắt lửa – một dấu hiệu nhận biết gỗ thật.

Hiện nay, trên thị trường Việt Nam, gỗ Thủy Tùng chủ yếu chỉ còn các phôi nhỏ, gỗ khối lớn cực kỳ hiếm và có giá thành rất cao. Nhờ vào màu sắc lạ mắt, vân gỗ độc đáo cùng độ bền vượt trội, loại gỗ này thường được dùng để chế tác tượng, đồ mỹ nghệ cao cấp và các vật phẩm sưu tầm có giá trị.

Nếu bạn đang tìm kiếm một loại gỗ quý hiếm, độc đáo cả về chất gỗ lẫn thẩm mỹ, thì gỗ Thủy Tùng chắc chắn là lựa chọn không thể bỏ qua.

Nguồn gốc và phân loại

Gỗ Thủy Tùng, còn gọi là gỗ thông nước, là loại gỗ quý hiếm thuộc nhóm I trong Sách đỏ Việt Nam, có nguồn gốc chủ yếu từ các vùng ngập nước ở Tây Nguyên như Ea H’leo và Krông Năng (Đắk Lắk). Đây là loài cây cổ sống ven nước hoặc ngập dưới nước lâu năm, tạo nên cấu trúc gỗ bền chắc, không mục, chống mối mọt tự nhiên và mang giá trị phong thủy cao.

Một trong những đặc điểm nổi bật của gỗ Thủy Tùng là mùi thơm nhẹ đặc trưng, giống gỗ sưa, cùng với lớp nhựa luôn tiết ra dù đã qua chế tác. Loại gỗ này có nhiều màu sắc khác nhau như xanh đen, tím, nâu đỏ… và nổi bật nhất là Thủy Tùng xanh, loại gỗ gắn liền với mệnh Thủy, được yêu thích trong phong thủy.

Gỗ Thủy Tùng có vân đẹp như vân chỉ hoặc vân chuối – trong đó Thủy Tùng Chuối được giới chơi gỗ đặc biệt ưa chuộng nhờ hoa văn độc đáo, bắt mắt. Giá trị mỗi khúc gỗ phụ thuộc vào độ lớn, màu sắc và độ sắc nét của vân. Gỗ khối lớn ngày càng hiếm, chủ yếu chỉ còn những phôi nhỏ được người dân tìm thấy trong rẫy, lòng suối hoặc vùi lấp dưới đất đá.

Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay xuất hiện nhiều sản phẩm giả mạo gỗ Thủy Tùng, thường làm từ gỗ thông Lào hoặc các loại gỗ thông thường khác. Để nhận biết gỗ thật, cần dựa vào mùi hương tự nhiên, trọng lượng nặng và khả năng tiết nhựa đặc trưng.

Không chỉ mang tính thẩm mỹ cao, gỗ Thủy Tùng còn được sử dụng để chế tác đồ mỹ nghệ, tượng phong thủy và các sản phẩm trang trí cao cấp, nhờ sự bền bỉ và vẻ đẹp độc đáo không loại gỗ nào sánh được.

Thủy tùng trong sách đỏ và những nguy cơ đe dọa

Thủy tùng trong sách đỏ và những nguy cơ đe dọa đang trở thành vấn đề cấp thiết đối với ngành bảo tồn thực vật tại Việt Nam. Hiện nay, chỉ còn khoảng 162 cây thủy tùng tự nhiên tại Đắk Lắk – được xem là quần thể duy nhất còn sót lại trên thế giới. Mặc dù một số cá thể xuất hiện ở Lào hoặc Trung Quốc, nhưng đa phần đều là cây trồng di thực, không phải giống bản địa.

Thủy tùng là loài gỗ quý, có giá trị cao về cả khoa học lẫn kinh tế. Tuy nhiên, thực tế đáng lo ngại là loài này đã không còn khả năng sinh sản tự nhiên. Nhiều năm qua không ghi nhận trường hợp nào cây nảy mầm từ hạt, do biến đổi môi trường sống, mất nguồn nước, và hệ sinh thái hỗ trợ thụ phấn bị phá vỡ. Việc khai thác quá mức, cộng với những thông tin đồn thổi thiếu cơ sở khoa học về công dụng chữa bệnh, trừ tà, phong thủy… càng đẩy thủy tùng đến gần bờ vực tuyệt chủng.

Theo Sách đỏ Việt Nam, thủy tùng nằm trong nhóm cực kỳ nguy cấp. Các chuyên gia trong nước đang nỗ lực bảo tồn bằng các biện pháp như cấy ghép, dâm hom, và nuôi cấy mô. Thí điểm từ năm 2014 đến nay đã cho kết quả bước đầu khả quan, với một số cây con phát triển tốt, cao trên 10m, thân to tới 20cm. Tuy vậy, để bảo tồn thủy tùng một cách bền vững vẫn còn là một hành trình dài với nhiều thách thức.

Hiện toàn bộ số cây còn lại đang được khoanh vùng bảo vệ nghiêm ngặt tại Đắk Lắk, nơi từng là khu vực rừng thủy tùng rộng lớn của Tây Nguyên. Việc bảo vệ loài cây này không chỉ là trách nhiệm với thiên nhiên, mà còn là nỗ lực giữ gìn một phần di sản sinh học độc nhất của Việt Nam và thế giới.

Cấu trúc và tính chất của gỗ Thủy Tùng

Cấu trúc và tính chất của gỗ Thủy Tùng là yếu tố tạo nên giá trị đặc biệt của loại gỗ quý hiếm này. Gỗ Thủy Tùng xanh không hình thành như các loại gỗ thông thường, mà được tạo ra sau hàng trăm năm vùi lấp trong bùn lầy lạnh sâu ở những vùng đầm lầy. Khi cây Thủy Tùng già bị đổ xuống nước, phần thân dần bị lấp vùi và trải qua quá trình biến đổi tự nhiên lâu dài, gỗ chuyển sang màu xanh đặc trưng – hiện tượng gần giống như quá trình hóa thạch. Nhờ đó, Thủy Tùng xanh được xem là một trong những loại gỗ hiếm nhất và mang tính biểu tượng tâm linh cao.

Về mặt cấu trúc, gỗ Thủy Tùng không cứng như nhiều loại gỗ khác mà ngược lại khá mềm, xốp. Tuy nhiên, chính sự mềm này lại khiến gỗ dễ chế tác, đặc biệt phù hợp với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ cao cấp. Màu xanh của gỗ được cho là mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc, tượng trưng cho sự thanh tịnh, bình an và may mắn. Vì gỗ được hình thành qua thời gian dài dưới điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, nên giá trị kinh tế cực kỳ cao, có thể lên tới hàng chục tỷ đồng cho một khối gỗ đẹp, chuẩn.

Thực tế, gỗ Thủy Tùng hiện rất hiếm, đặc biệt tại Việt Nam chỉ còn khoảng gần 100 cây tự nhiên, chủ yếu ở tỉnh Đắk Lắk. Loài cây này đã mất khả năng sinh sản tự nhiên, không thể nhân giống bằng hạt, nên việc bảo tồn vô cùng khó khăn và cấp thiết. Bên cạnh Thủy Tùng xanh, còn có Thủy Tùng đỏ, loại gỗ cùng họ nhưng ít quý hơn. Thủy Tùng đỏ thường có vân chỉ nhỏ, không nổi bật bằng Thủy Tùng xanh, nhưng vẫn thuộc nhóm gỗ quý hiếm và có giá trị cao.

Hiện tại, cả hai loại Thủy Tùng xanh và Thủy Tùng đỏ đều đang được xếp vào danh sách các loài gỗ quý hiếm cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Việc khai thác và sử dụng gỗ này không chỉ mang yếu tố kinh tế mà còn gắn liền với công tác bảo tồn đa dạng sinh học.

Cảnh báo mua gỗ Thủy Tùng trên mạng và hàng giả

Em lưu ý anh chị khi mua trên mạng phải cực kỳ cảnh giác vì rất nhiều nguồn hàng không chuẩn, có thể bị phun màu hoặc đổ keo chống nứt để giả gỗ tốt. Em có một số mẫu phôi giả như vậy, nhìn màu sắc rất đều nhưng thực chất là đã được xử lý để đánh lừa người mua. Vân gỗ cũng không phải gỗ thật mà chỉ là hàng thân nhẹ, xốp.

Quan trọng nhất khi chơi tượng gỗ không phải cứ là loại gỗ nào, mà là sản phẩm đục phải có hồn, thần thái, mới là tiêu chí để chơi tượng đẹp.